Eugeniusz Smolar

Debatując w Polsce o polityce mocarstwowej (power politics) Rosja zawsze znajduje się w centrum uwagi jako źródło potencjalnego zagrożenia. W ostatnim okresie Chiny weszły na podium swoimi ambicjami geopolitycznymi i geoekonomicznymi w Azji i na świecie, m.in. poprzez projekt „Jeden pas, jedna droga”, także starając się uzyskać wszelkimi metodami dominację technologiczną. Politykę mocarstwową, nawet jeśli nie są to w rzeczywistości potęgi, prowadzą liczne państwa, takie jak nuklearne (lub potencjalnie nuklearne) Północna Korea, Indie, Pakistan, Iran bądź Arabia Saudyjska. Z nadwiślańskiej i często europejskiej perspektywy można by powtórzyć za Nevillem Chamberlainem o Czechosłowacji z 1938 roku: „Jak straszne, fantastyczne, nie do uwierzenia jest to, że powinniśmy kopać okopy i przymierzać maski gazowe z powodu kłótni w odległym kraju między ludźmi, o których nic nie wiemy”. Działania tych państw mają jednak wpływ na kraje europejskie ze względu na oczekiwania Białego Domu, że w imię wspólnoty interesów też przystąpią do działań przeciwko nim.

dr Bruno Surdel, Centre for International Relations, Poland

The Left in Poland is still associated with the old, Communist past of the country. Its main political party – the Democratic Left Alliance (Sojusz Lewicy Demokratycznej) – is in fact a renewed leftover of the ancient regime’s ruling totalitarian party. However, there are also new left-wing groups that do not have much in common with the former system and have been trying to build the Polish Left from scratch. One of them is the Razem (“Together”), a party initiated by a new generation of social-liberals, and idealistic social-justice-seekers. In political, social and economic terms, they are – broadly speaking – followers of Yannis Varoufakis – a famous and influential Greek leftist visionary. One of their slogans sounds familiar to all left-leaning Europeans: “Higher wages, lower rents, free prescription drugs”. The issue, however, is that besides their “socially progressive” program – which doesn’t seem to enjoy much support within the voters’ majority – the Razem party does not have much on offer in the age of a massive redistribution extravaganza served to the voters by the Law and Justice government.

Dr Bruno Surdel

In 2019, Poland and China celebrate the 70th anniversary of diplomatic relations. Interestingly, Poland was among the first states to recognize the New China already on 7 October 1949, within a week after the establishment of the People’s Republic. The reason was rather obvious – both countries had new, sisterly socio-political systems and became parts of the larger Communist world. The tectonic shifts in Central and Eastern Europe in 1989 brought the restoration of a democratic Poland and its „return to the West” both in political, strategic and military dimensions: joining the NATO alliance in 1999, and then the European Union in 2004. After the collapse of the Soviet bloc, Poland put enthusiastically all its security hopes onto the ‘unequal friendship’ with the only superpower left – the United States. The dramatic change of alliances naturally led to putting on the brakes as regards the overall relations with remaining Socialist/Communist states. Economy was not spared and Warsaw wished to fit itself into the supply chain of the Western, mostly German manufacturersto,, and finally also became a ‘monopoly’ playground of Western banks. Poland switched from being a „dependent socialist economy” into a „dependent market economy”. The painful operation proved successful and – what is worth underlining – the links with the Asian economic giant: China, were weakened but not severed.

dr Bruno Surdel

Early January, 2019 Poland was shaken by the arrests of a Chinese Huawei executive and a former Polish counterintelligence officer on spying charges.[1] What’s critical, the arrested Polish citizen was also an instructor at the prestigious War Studies Academy. The Chinese allegedly received information about “a secret project on the IT networks security being built by Polish scientists”.[2] In effect, Poland considers ban on the use of Huawei technology at public institutions, which however may take time because of the complexity of the whole issue.

Jaki wpływ na gospodarkę Estonii miało wprowadzenie euro? Jakie są polityczne konsekwencje wejścia do strefy euro dla Słowacji i Litwy? Czy przystąpienie do Unii Gospodarczo-Walutowej (UGW) wpłynęło na wzrost cen na Łotwie? W najnowszym raporcie Fundacji Schumana „Jak żyć z euro? Doświadczenia krajów Europy Środkowo-Wschodniej”, grupa badaczy pod kierownictwem prof. Witolda M. Orłowskiego, przedstawia skutki wprowadzenia euro w czterech wybranych państwach Europy Środkowej i Wschodniej.

„Polska 100 lat” to bogato ilustrowany album przygotowywany w związku z przypadającą w 2018 roku setną rocznicą odzyskania przez Polskę niepodległości. Pracami nad powstaniem tej wyjątkowej publikacji kieruje powołana z inicjatywy społecznej Rada Programowa, w skład której wchodzą m.in.: profesorowie M. Kleiber, A. Mencwel, H. Samsonowicz, J. Bralczyk oraz wybitni znawcy polskiej kultury: pisarz W. Myśliwski, dyrektor Teatru Wielkiego – Opery Narodowej – W. Dąbrowski, czy polski dyplomata, badacz stosunków międzynarodowych prof. A. Rotfeld.

 1.       Legislation

Poland, confronted with Russian attempts to acquire some of its strategic assects, decided to legislate in that area to protect its industries and businesses against foreign hostile takeovers that could threaten its state and public security. This legislation, however, is not meant to screen the whole spectrum of foreign business activity in the country. The legislators chose to act in a very limited way.

The Polish Act of 24 July 2015 „on the Control of Certain Investments” is aimed at screening investments in sectors of strategic importance for the economy, in particular for energy security, as well as defence industry. The lawmakers authorized the Polish government to specify, by a way of regulation, a list of entities subject to protection. Such a list may – but doesn’t need - to be issued every year. Polish Parliament, granting authorization to issue a regulation with a list of protected companies, obliged the government to take into account: the significance of the share of a given foreign business organization in the market, the scale of the conducted activity, a real and sufficiently serious threat to fundamental interests of the state, as well as the lack of other options to introduce less restrictive measures. [1] What is of critical significance, the protection can be activated already prior to the acquisition and it allows the State authorities to control transactions that could threaten public security and public order. [2]

dr Bruno Surdel

Polska, podobnie jak inne kraje Grupy Wyszehradzkiej, a także szerzej – Europy Środkowo-Wschodniej i formatu 16+1 – chciałaby pozyskać chińskie inwestycje w ramach inicjatywy Pasa i Szlaku (BRI) w celu rozbudowy infrastruktury, rozbudowy poszczególnych gałęzi przemysłu i przyciągnięcia finansowania tam, gdzie nie ma szansy na współpracę podmiotów gospodarczych z Europy Zachodniej czy też pozyskanie funduszy Unii Europejskiej. Jest również zainteresowana zdobyciem chińskiego know-how, dostrzegając fakt, że Chiny mają ambicje i realne możliwości, aby stać się globalnym potentatem w zakresie nowych technologii, o czym świadczy choćby potężny projekt „Made in China 2025”. Na dodatek budżet UE skurczy się znacząco wskutek wyjścia Wielkiej Brytanii z Unii w 2019 r., a chińskie inwestycje, choć nie są w stanie konkurować co do wielkości z tymi z Zachodu, mogą być ich istotnym uzupełnieniem, zwłaszcza te „greenfield” i „brownfield” (które także się pojawiają, choć niestety nie w tej skali, w jakiej byłyby pożądane).

Indie są dziś jednym ze wschodzących mocarstw, które będą wywierały rosnący wpływ na globalną gospodarkę i politykę. To siódmy największy kraj na świecie pod względem terytorium i drugi pod względem liczby mieszkańców (ponad 1,3 mld). To też siódma gospodarka w wartościach bezwzględnych i trzecia pod względem parytetu siły nabywczej (purchasing power parity, PPP). Z tempem wzrostu PKB powyżej 7% w 2016 r., rozwijała się najszybciej wśród państw G20, szybciej niż Chiny. To też potęga militarna, kraj mający broń jądrową, drugą największą armię i będący głównym na świecie importerem uzbrojenia. To w końcu największa ludnościowo demokracja świata - pisze Patryk Kugiel, ekspert PISM, w raporcie Indie w procesie reform: szanse dla Polski.

Dynamiczna sytuacja międzynarodowa oraz niepewność co do przyszłości i kształtu procesu integracji stawiają coraz więcej pytań o wspólne wartości, prawa i obowiązki członków UE czy też wpływ brexitu oraz zmian wskazanych w Białej księdze na każdego obywatela. W obliczu tych dylematów z inicjatywy ekspertów Team Europe, działających przy Przedstawicielstwie Komisji Europejskiej w Polsce, powołano grupę badawczą, która podjęła próbę wyjaśnienia zarówno istoty zmian zachodzących w Unii Europejskiej, jak i wątpliwości, jakie mieszkańcy naszego kraju mają w związku z brexitem i aktualną sytuacją w Europie. Obowiązkiem świata nauki jest bowiem pomóc obywatelom zrozumieć, z jakimi wyzwaniami będziemy musieli się zmierzyć w najbliższych latach zarówno w Polsce, jak i w całej Unii Europejskiej - czytamy w publikacji „Polska w Unii Europejskiej. Nowe wyzwania", przygotowanej przez Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce.